Biblia Protestancka, 1686r.

Prezentujemy Państwu bardzo ciekawą naszym zdaniem księgę “Biblia Das ist Die gantze H. Schrifft Alten und Neuen Testaments…”,”BIBLIA SACRA” Balthasar Christoph Wustens, Wittenberga 1686 . Otóż to znana Biblia Lutra, wydana przez równie znanego drukarza-wydawcę, Baltazara Krzysztofa Wustensa Starszego. Można to łatwo rozpoznać po jego sygnaturze z żurawiem. Udało się to wszystko dobrze rozpoznać pomimo braku strony tytułowej. Na szczęście zachowała się strona części z wykazem, indeksem proroków (Propheten). To wydanie Biblii z 1686 r. składa się z 3 ksiąg w 2 tomach. Często były one oprawiane razem. Nasz egzemplarz jest sporych rozmiarów ma 36 cm wysokości, 23 cm szerokości i aż prawie 11 cm grubości. Jest oprawiony w okładkę z desek obitych skórą i mosiężnymi ćwiekami. Tekst Biblii jest w języku niem. drukowany w dwu kolumnach. Księga zawiera mnóstwo miedziorytów przedstawiających sceny biblijne. Jak już dało się zauważyć to pismo święte luterańskie wiąże się z mniejszością wyznaniowa ewangelicką jaka żyła od kilku stuleci w samym Rypinie i w jego okolicy. To jak trafiła do muzeum ta księga i bardzo nieliczne zachowane w niej notatki sugerują jej autentyczne związki z rypińskimi ewangelikami. Pierwsze informacje o mieszkańcach Rypina pochodzenia niemieckiego i wyznania ewangelickiego pochodzą z początku XVIII wieku. Wspomina się młynarza rypińskiego z tego okresu Jana Egerta, zapisanego w metrykach pod 1704 rokiem. Pewnym już jest kolejny rypiński młynarz, działający tu od 1738 roku Gotfryd Kun, późniejszy wielokrotny rypiński burmistrz. Z czasem liczba ludności wyznania ewangelickiego w samym mieście rosła, w końcu XVIII wieku sięgając prawie 4 %. Więcej osadników niemieckich nie trafiało jednak do miasta, a do podrypińskich wsi – Kłuśno, Tomaszewo, Grzęby, z czasem Głowińsk, Świedziebnia i inne( szerzej P.Gałkowski i J.Anuszewski, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Rypinie, Rypin 2018). Tam tworzą się z czasem kantoraty, czyli domy modlitwy ale jednocześnie szkoły dla młodzieży niemieckiej wyznania ewangelickiego. Po powstaniu styczniowym szkoły te także zostały objęte rusyfikacją, a sam nauczyciel – kantor poza zadaniami związanymi z nauczaniem udzielał ślubów, chrztów, organizował pogrzeby i to z tych czynności administracyjnych czerpał głównie swoje uposażenie, bo pensja nauczycielska była dość skromną. W okolicach Rypina szkolnictwo dla osadników niemieckich koncentrowało się głównie w szkole w Głowińsku. Nauka odbywała się w starym drewnianym budynku ( XIXw.) Nauczycielami w tym czasie, czyli z II połowy XIX wieku, byli Jakob Getz, Gottfried Schmidt, Michael Ratzal, Adolf Ratzal. Co dalej zatem z ową księgą. Relacja oferenta mówiła, jakoby to Pismo Święte Luterańskie pochodziło z Pręczek, a trafiło w ręce żołnierzy armii czerwonej w styczniu 1945 roku. Następnie księga została wymieniona na „kwaterkę wódki” z dziadkiem oferenta. W każdym razie pierwszych kilka stron Biblii zawiera dziennik lekcyjny za rok 1878/79 i ostatnich  kilka stron zawiera dziennik szkolny pisany także w języku rosyjskim za rok 1880-1881. Uczniowie zdaniem kantora w szkole uczą się „charaszo”, podpis – parafka przypomina podpis Ratzala, stąd sugestia jakoby księga istotnie pochodziła z okolic Rypina, a dokładnie z Głowińska. Księga wyłożona była w gablocie podczas wystawy „Zapomniany świat. Olędrzy” jaka gościła w rypińskim muzeum przed kilku laty, wzbudzała wówczas spore zainteresowanie. Może wzbudzi i dziś, a może ktoś zna jakieś wątki z jej historii?